ماده 5 قانون تأمین اجتماعی و حق بیمه کارگران ساختمانی چه می‌گوید؟ ماده 5 قانون تأمین اجتماعی در ارتباط با کارگران ساختمانی به شکل خاصی به شرایط بیمه این دسته از کارگران پرداخته است. این ماده به کارگران ساختمانی و نوع بیمه آنها اشاره می‌کند و شرایط خاص این قشر از کارگران را در نظر می‌گیرد.
ماده 5 قانون تأمین اجتماعی تصریح می‌کند که:
“کارگران ساختمانی که در فعالیت‌های عمرانی و ساختمانی مشغول به کار هستند و قرارداد مشخصی با کارفرما ندارند، می‌توانند به‌عنوان کارگر مستقل تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار گیرند.”
یکی از نکات مهم ماده 5 این است که کارگران ساختمانی معمولاً تحت قراردادهای رسمی با کارفرمایان نیستند و به صورت مقطعی و در پروژه‌های مختلف فعالیت می‌کنند. بنابراین، تأمین اجتماعی به این دسته از کارگران اجازه می‌دهد که به عنوان کارگر مستقل تحت پوشش بیمه قرار گیرند.
برخلاف کارگران قراردادی، که بیمه تأمین اجتماعی آنها توسط کارفرما پرداخت می‌شود، کارگران ساختمانی باید خودشان حق بیمه خود را پرداخت کنند. میزان این حق بیمه به‌صورت توافقی و بر اساس سطح درآمد کارگران تعیین می‌شود.
بیمه کارگران ساختمانی شامل بیمه‌های بازنشستگی، از کارافتادگی، فوت، بیمه بیکاری و سایر خدمات اجتماعی است که برای این کارگران ضروری است.
کارگران ساختمانی برای دریافت بیمه باید به شعب تأمین اجتماعی مراجعه کنند و درخواست خود را برای ثبت‌نام در بیمه تأمین اجتماعی ثبت کنند. پس از ثبت‌نام، بیمه‌پردازی به صورت ماهیانه یا بر اساس توافق طرفین انجام می‌شود.
حق بیمه پروانه ساختمانی نیز یکی از موضوعات مهم در رابطه با پروژه‌های ساختمانی است. در پروژه‌های عمرانی و ساختمانی، از جمله مواردی که به‌طور خاص باید پرداخت شود، حق بیمه‌ای است که بر اساس ارزش پروانه ساختمانی محاسبه می‌شود.
حق بیمه پروانه ساختمانی به معنای حق بیمه‌ای است که کارفرمایان پروژه‌های ساختمانی موظفند برای بیمه کردن کارگران خود (بیمه تأمین اجتماعی) پرداخت کنند. این بیمه شامل هزینه‌های مرتبط با حوادث شغلی، بازنشستگی، از کارافتادگی، فوت و… برای کارگران پروژه‌های ساختمانی است.
حق بیمه پروانه ساختمانی به طور کلی به دو روش قابل محاسبه است:
یکی از روش‌های معمول برای محاسبه حق بیمه پروانه ساختمانی، محاسبه آن بر اساس ارزش کل پیمان یا قرارداد پروژه است. به عبارت دیگر، میزان حق بیمه بستگی به مبلغ قرارداد پروژه ساختمانی دارد. در این روش، درصدی از مبلغ قرارداد به عنوان حق بیمه برای تأمین اجتماعی محاسبه می‌شود.
برای مثال، اگر مبلغ کل پروژه ساختمانی ۱۰۰ میلیون تومان باشد، و سازمان تأمین اجتماعی درصد مشخصی از این مبلغ (مثلاً ۱۰ درصد) را به عنوان حق بیمه تعیین کند، پیمانکار موظف است مبلغ مشخصی را به عنوان حق بیمه به تأمین اجتماعی پرداخت کند.
در این روش، حق بیمه به‌طور دقیق بر اساس دستمزد واقعی کارگران پروژه محاسبه می‌شود. در این حالت، پیمانکار موظف است که اطلاعات دقیق از تعداد کارگران و دستمزدهای آنها را به تأمین اجتماعی گزارش دهد، و بر اساس این داده‌ها، حق بیمه هر کارگر محاسبه و پرداخت می‌شود.
برای محاسبه دقیق حق بیمه پروانه ساختمانی، موارد زیر باید مورد توجه قرار گیرد:
ابتدا تعداد کارگران مشغول به کار در پروژه ساختمانی مشخص می‌شود. هر کارگر باید به طور جداگانه بیمه شود.
دستمزد هر کارگر که معمولاً به صورت روزانه یا ماهانه محاسبه می‌شود، باید اعلام شود. حق بیمه بر اساس این دستمزدها محاسبه خواهد شد.
سازمان تأمین اجتماعی درصدی از دستمزد کارگر را به‌عنوان حق بیمه تعیین می‌کند. این درصد بسته به نوع بیمه و خدمات تأمین اجتماعی ممکن است متغیر باشد.
بعد از محاسبه، پیمانکار باید مبلغ حق بیمه را به تأمین اجتماعی پرداخت کند. این پرداخت معمولاً به‌صورت ماهیانه یا به‌طور یکجا انجام می‌شود.
1- با استناد به قانون بیمه های اجتماعی کارگران ساختمانی مصوب 1386/08/09 و اصلاحیه 1387/09/10 مجلس و با توجه به بخشنامه شماره 5020/25552 مورخ 1389/04/07
| میانگین زیر بنای هر واحد
ارزش معاملاتی هر متر مربع (ریال) |
۷۵ متر و کمتر | بين 75 تا 150 متر | بیش از 150 متر |
| ۱۰.۰۰۰ و کمتر | ۲.۲٪ | ۲.۵٪ | ۲.۹٪ |
| بیش از ۱۰.۰۰۰ تا ۵۰.۰۰۰ | ۲.۷٪ | ۳.۱٪ | ۳.۳٪ |
| بیش از ۵۰.۰۰۰ تا ۲۰۰.۰۰۰ | ۳.۳٪ | ۳.۶٪ | ۳.۸٪ |
| ۲۰۰.۰۰۰ و بیشتر | ۴٪ | ۴٪ | ۴٪ |
اگر تا تاریخ 89/2/26 پروانه توسط مرجع ذیربط صادر نگردیده باشد؛ نحوه محاسبه لغايت 1393/11/1 به شرح ذیل حق بیمه محاسبه می گردد
متراژ * ضریب بر اساس جدول فوق * حداقل دستمزد *تعداد روزهای ماه معرفی
مثال:
۱۵۰*۴٪*۱۰۱.۰۰۰*۳۰=۱۸.۱۸۰.۰۰۰ ریال
مهم: با توجه به ماده(۶)آیین نامه اجرایی مواد(۳) و (۵) قانون بیمه های تامین اجتماعی (مصوب 1389/2/19 هیات وزیران) در سال ۱۳۸۹: ۲۵٪ از حق بیمه محاسبه شده مطالبه و هر سال ۲۵٪ افزایش بطوریکه در سال ۱۳۹۰: ۵۰٪ ؛ ۱۳۹۱: ۷۵٪ ؛ ۱۳۹۲: ۱۰۰٪ محاسبه می‌گردد.ضمنا با توجه ارزش معاملاتی طبق جدول فوق معمولا تمامی املاک با ضریب 4% محاسبه می گردیدد.
۲- با توجه به تغییر قانون در تاریخ 1393/09/16 در مجلس و با استناد به بخشنامه 1000/93/11061 مورخ 1393/11/08؛ 15٪ مجموع عوارض مشمول کسر حق بیمه میباشد:
توجه: با استناد به تفاهم نامه شماره 5020/94/2120 مورخ 1394/3/26 ، حق بیمه از عوارض مندرج در تفاهم نامه مذکور محاسبه می.گردد (بندهای الف تا دال بخش اول تفاهم نامه)
جرایم متعلقه نیز بر اساس نامه شماره 5000/94/1219 مورخ 1394/09/28 معاون بیمه ای سازمان و براساس 2٪ حق بیمه از تاریخ قطعیت بدهی محاسبه می گردد .
لازم به ذکر است تفاهم نامه فوق از تاریخ از تاریخ 1396/11/17 فسخ گردید.
۳- در تاریخ 1397/08/13 تفاهم نامه جديد فى مابين سازمان تامین اجتماعی و سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور منعقد و از تاریخ مذکور محاسبه حق بیمه بر اساس مفاد بندهای یک الی سه تفاهم نامه محاسبه (۱۵٪عوارض مشمول کسر حق بیمه) بوده است.
۴- با توجه به فصل (5)بخشنامه تنقیح، تلخیص و تجمیع کارگران ساختمانی به شماره ۱۰۲۱۰/۹۹/۱۰۰۰ مورخ 1399/10/30 نحوه محاسبه حق بیمه ساختمانی سهم کارفرمایی از ابتدا تا تاریخ 1401/12/19 بر اساس بندهای یک الی پنج فصل مذکور می باشد.
نکته: با استناد به بند ۳-۵-۵بخشنامه: چنانچه متقاضی به کمیسیون ماده (۱۰۰)معرفی و آرایکمیسیون مزبور جهت متناقضی، صادر گردیده باشد و در صورت عدم تفکیک عوارض از جزایم توسط شهرداری؛ می بایست با شهرداری مربوطه مکاتبه و در صورت تفکیک عوارض از جرایم صرفا نسبت به محاسبه عوارض اقدام و از مطالبه حق بیمه بابت جرایم کمیسیون خودداری گردد. بدیهی است در صورت عدم تفکیک حق بیمه با احتساب مجموع عوارض مشمول و جریمه کمیسیون محاسبه و مطالبه گردد .
۵- با توجه به اصلاح ماده قانون بیمه هایاجتماعی کارگران ساختمانی مصوب 1401/11/05 مجلس و با استناد به بخشنامه 1000/1402/220 مورخ 142/01/19؛ حق بیمه از تاریخ ۲۰/۱۲/۱۴۰۱ در مناطق شهری بر اساس 4% و در مناطق روستایی 1% حداقل دستمزد ماهانه (برای هر متر مربع) محاسبه می گردد . بدیهی است در خصوص متقاضیانی که قبل از 1401/12/20 معرفی شده
باشند (ثبت در دبیرخانه شعبه و یا از طریق شبکه دولت) بر اساس قانون قبلی محاسبه می گردد .
ساخت و سازهای روستایی با هدف اقامت موقت یا گردشگری بر اساس ضریب مناطق شهری محاسبه می‌شود.
نکته: با توجه به اصلاح بند ۳-۵-۵ بخشنامه در خصوص آرای کمیسیون ماده (۱۰۰)تاریخ قطعیت رای ملاک محاسبه بوده به طوریکه اگر قطعیت رای قبل از تاریخ 1401/12/20 بوده بر أساس ۱۵٪ مجموع عوارض مشمول کسر حق بیمه و چنانچه بعد از تاریخ مزبور باشد بر اساس متر مربع (مندرج در آرای صادره) می باشد.
نکته: با توجه به نامه شماره 5020/1402/587 مورخ 1402/02/12 سازمان چنانچه در فاصله زمانی 1401/12/20 لغایت 1402/01/19 حق بیمه بر اساس عوارض محاسبه گردیده است، لازم است نسبت به محاسبه و مطالبه حق بیمه براساس متر مربع محاسبه و مطالبه گردد.
۶- با استناد به اصلاح قانون اصلاح ماده (۵) در تاریخ 1402/06/22 مجلس و با توجه به بخشنامه 1000/1402/8012 مورخ 1402/07/23 از تاریخ 1402/08/03 به بعد حق بیمه بر اساس 25% مجموع عوارض صدور پروانه در مناطق شهری در مناطق روستایی و مناطق تحت پوشش بخشداری ها 10 مجموع عوارض و طرحهای مسکن ملی نیز 15 محاسبه و مطالبه می گردد.
نکته: با توجه به نامه شماره 5000/1402/1940 مورخ 1402/09/01 سازمان و با استناد به نظریه حقوقی معاونت قوانین مجلس چنانچه متقاضی قبل از تصویب قانون اصلاح ماده (۵) مصوب 1402/06/22 معرفی شده باشد؛ نسبت به پرداخت حق بیمه اقدام ننموده باشد، با تقسیط حق بیمه وی توسط سازمان موافقت نشده باشد و پروانه ساختمانی نیز صادر نگردیده باشد ، در صورت معرفیمجدد متقاضی توسط مرجع صادر کننده پروانه ، محاسبه حق بیمه بر اساس 25% از مجموع عوارض بلامانع می باشد .
۷- با استناد به قانون تفسیر ماده ( ۵۹ قانون بیمه های اجتماعی کارگران ساختمانی ( ) مصوب 1403/01/19 مجلس) و بند 5-5-14 بخشنامه 1000/1403/1925 مورخ 1403/03/08 صرفا محاسبه حق بیمه از مجموع عوارض مندرج در نامه شماره 60085 مورخ 1402/11/09 سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور می باشد.
نکته: در خصوص معافیت حق بیمه بر اساس بند 3-5-14-1-3 بخشنامه 1840 مورخ ۰۵/۰۳/۱۴۰۳اقدام بر اساس بند یک نامه شماره 800/1403/11027 مورخ 1403/03/17 اداره کل استان الزامی می باشد.
۸- عوارضی که مشمول کسر حق بیمه نمی باشند (ذکر شده در بند 3 نامه شماره ۱۱۰۲۷/۱۴۰۳/۸۰۰ اداره کل استان) صرفا بر أساس مفاد نامه شماره ۲۹۹۷/۱۴۰۳/۵۰۲۰ مورخ ۲۷/۰۵/۱۴۰۳ اداره کل استان می بایست اقدام لازم معمول گردد.
ساخت و سازهای مساجد حسینیه ها ) صرفا با کاربری مذهبی )مثال: چنانچه در مسجد و حسینیه کاربری تجاری، فرهنگی و یا ….. وجود داشته باشد مطالبه حق بیمه بر اساس ضوابط و مقررات جاری الزامی می باشد و خانه های عالم از پرداخت حق بیمه موضوع این قانون معاف است.
با توجه به بند ۳-۵ بخشنامه 1000/99/10210 مورخ 1399/10/30 در سال 1387
با توجه به بند ۳-۴-۵ بخشنامه فوق در فاصله زمانی 1392/4/1 لغایت 1392/12/29 چنانچه مالک معرفی و تا پایان تاریخ 1392/12/29 پروانه صادر گردیده باشد معاف میباشد. بدیهی است متقاضی قبل از تاریخ مذکور معرفی و یا صدور پروانه در سال 1393 به بعد باشد مشمول معافیت نخواهد بود .
معافیت دستگاههای اجرایی بر اساس بند ۵-۱۴-۱-۴بخشنامه شماره 1000/1403/1840 مورخ 1403/03/05 و توضیحات بند یک نامه شماره 800/1403/11027 مورخ 1403/03/17 اداره کل استان.
متقاضیان مندرج در بند ۲-۱۴-۵ بخشنامه شماره 1000/1403/1840 مورخ 1403/03/05 شامل: افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی (متقاضی) و متقاضیانی که در دهک اول درآمدی قرار داشته باشند بر اساس معرفی ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی و اعمال توضیحات بند دو نامه شماره 800/1403/11027 مورخ 1403/03/17 اداره کل استان.
اپلیکیشن زودی کارا، اولین سامانه اداری و حقوقی ویژه کارفرمایان است که تمامی نیاز کارفرما در مقابل سازمان تامین اجتماعی را به صورت تخصصی و بدون نیاز به حضور وی بر طرف می‌سازد.
ورود به اپلیکیشن زودی کارا
